De cyclus sluiten: de kracht van zelf zaad verzamelen

De cyclus sluiten: de kracht van zelf zaad verzamelen
In een tijd waarin de variëteit van onze groenten steeds verder afneemt, wordt het belang van zelf zaad verzamelen steeds groter. Bij Landje van de Boer geloven we sterk in het behoud van oude plantenrassen, het vergroten van biodiversiteit en circulair telen. Daarom nemen we je graag mee in de fascinerende wereld van zaadverzameling en de voordelen die dit met zich meebrengt. Hoe speelt deze oude praktijk een cruciale rol in de toekomst van onze tuinen?
De cyclus van de plant
Wanneer je zelf zaad verzamelt, word je deelgenoot van de volledige levenscyclus van een plant. Van zaadje tot volwassen plant, van bloei tot zaadvorming – elk stadium leert ons iets over de natuur. Door enkele gezonde en sterke exemplaren te selecteren en deze te laten uitschieten voor zaadproductie, speel je een actieve rol in het behoud van bepaalde plantenkenmerken.
Zaadvaste versus hybride zaden
Er zijn verschillende soorten zaden, waaronder zaadvaste en hybride zaden. Zaadvaste zaden zijn afkomstig van open bestoven planten waarvan de eigenschappen stabiel blijven van generatie op generatie. Ze hebben het vermogen om zich aan te passen aan lokale omstandigheden. Bovendien kun je de zaden jaar na jaar opnieuw gebruiken, wat ze bijzonder waardevol maakt voor zelfvoorzienende tuiniers.
Hybride zaden daarentegen zijn het resultaat van kruisbestuiving tussen verschillende ouder planten. Ze worden vaak ontwikkeld voor specifieke eigenschappen zoals ziekteresistentie, uniformiteit of hoge opbrengst. Hoewel hybriden voordelen kunnen hebben voor commerciële teelt, zijn de zaden minder geschikt om te bewaren voor volgend seizoen, omdat de nakomelingen vaak sterk verschillen van de ouderplanten en de gewenste eigenschappen verliezen.
Vergeten groenten
Erfgoedrassen hebben hun eigen verhalen en geschiedenis. Ze worden soms al eeuwenlang gekweekt en kunnen een belangrijk onderdeel zijn van de culturele identiteit van gemeenschappen en van agrarische en culinaire tradities. Voorbeelden van vergeten groenten zijn pastinaak, haverwortel en aardpeer. Deze groenten zijn niet alleen lekker en voedzaam, maar dragen ook bij aan de diversiteit in onze tuinen en op ons bord.
Het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) van Wageningen University & Research probeert zaden van ‘verdwenen’ erfgoedrassen weer boven water te krijgen en te behouden. Zij hebben onlangs een oproep gedaan om mee te helpen bij het in stand houden van oude groenterassen. Door deze rassen te telen en er zaad van te winnen, kunnen we samen zorgen dat dit levende erfgoed behouden blijft voor toekomstige generaties. https://nos.nl/artikel/2525650-gezocht-lange-holkruin-delftsche-groenpoot-en-dikke-leidsche-winter-voor-zadenbank
Voordelen van zelf zaad verzamelen
1. Behoud van biodiversiteit: Door zelf zaad te verzamelen, help je mee aan het in stand houden van oude en zeldzame plantenrassen die dreigen te verdwijnen en draag je bij aan het behoud van genetische diversiteit en het creëren van een levende zaadbank. Waardevol voor toekomstige generaties.
2. Veerkracht: Planten die jaar na jaar in jouw omgeving groeien, passen zich steeds beter aan de specifieke omstandigheden van de lokale bodem en klimaat. Dit maakt ze beter bestand tegen veranderende klimaatomstandigheden.
3. Kostenbesparend: Je hoeft niet elk jaar nieuwe zaden te kopen.
$. Zelfvoorziening: Door je eigen zaden te produceren, word je minder afhankelijk van externe bronnen en vergroot je je autonomie als tuinier.
5. Kennis en verbondenheid: Het proces van zaadverzameling verdiept je begrip van de natuur en versterkt je band met de planten in je tuin.
Handige bron voor meer informatie over zaadverzameling is www.diyseeds.org, waar je instructieve filmpjes vindt.
Tijd voor actie
Nu de bloemen hun zaadhoofden laten zien, is het tijd voor actie. Stop een paar papieren zakjes in je tas en ga op zoek naar je favoriete planten. Zie je een mooie? Vraag even toestemming en verzamel dan voorzichtig de zaden. Ga na of het een zaadvaste soort is. Thuis aangekomen spreid je je oogst uit om te drogen – zo voorkom je schimmel. Bewaar de zaden daarna in papieren zakjes of glazen potjes op een koele, droge plek.
Vergeet niet om je zaden zorgvuldig te labelen. Noteer de naam van de plant, de datum van verzameling, en eventuele bijzondere kenmerken of groeiomstandigheden. Deze informatie is waardevol voor toekomstig gebruik en bij het uitwisselen van zaden.
Workshop
Ben je geïnspireerd geraakt en wil je aan de slag met het verzamelen en bewaren van zaden? Kom dan naar de open middag van Landje van de Boer op zondag 22 september. Sylvia vertelt om 14.30 uur meer over dit onderwerp en laat zien hoe je zaden oogst en bewaart. We gaan dan ook aan de slag met het schonen van de meegebrachte zaadhoofden, ze verpakken in kleine zakjes en labelen, zodat ze klaar zijn voor de ruil en om te worden uitgeplant. Samen kunnen we werken aan een duurzame en diverse toekomst voor onze tuinen en voedselvoorziening!

Sylvia Avontuur